Đại biểu Hứa Thị Hà phát biểu tại hội trường.

Đại biểu Hứa Thị Hà dẫn chứng từ các số liệu được tổng hợp thời gian gần đây về các vụ việc có liên quan đến tội phạm mua bán người đây như: Trong 6 tháng đầu năm 2019, các lực lượng chức năng đã khởi tố 67 vụ, 112 bị can về tội mua bán người; Viện Kiểm sát nhân dân các cấp đã truy tố 86 vụ, với 152 bị can; Tòa án nhân dân các cấp thụ lý theo thủ tục sơ thẩm 51 vụ với 96 bị cáo, đã giải quyết xét xử 31 vụ, với 59 bị cáo.

Đại biểu cho rằng những số liệu đã cho thấy tình hình mua bán người vẫn diễn ra rất phức tạp, nhất là  địa bàn miền núi khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Trong báo cáo của Chính phủ có đánh giá về tình hình mua bán người hiện nay. Tuy nhiên, nội dung này chưa được đánh giá một cách toàn diện, cụ thể và tổng quát. Trong đó, vấn đề mua bán bào thai là một hành vi mới, hết sức nguy hiểm, chưa có trong tiền lệ, nên việc điều tra, xử lý gặp nhiều khó khăn. Hành vi này cũng chưa được nhìn nhận, phân tích thấu đáo về phạm trù đạo đức và pháp lý.

Từ vụ việc liên quan đến tình trạng mua bán bào thai được phát hiện tại Nghệ An với 25 trường hợp phụ nữ Khơ Mú mang thai bị rủ rê, lôi kéo sang Trung Quốc bán bào thai, đại biểu cho rằng các đối tượng hình thành nhiều đường dây, băng nhóm liên tỉnh, xuyên quốc gia với tính chất, thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt, định đoạt số phận của trẻ ngay từ khi ở trong bụng mẹ, thậm chí ngay từ khi chưa tồn tại trong bất cứ hình dạng nào. Việc mua bán làm ảnh hưởng xấu đến đạo đức, lối sống và thuần phong mĩ tục của người Việt Nam; làm hoen ố tình mẫu tử thiêng liêng, tạo ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng trong xã hội.

Đại biểu Hứa Thị Hà nhận định để phát hiện vụ việc là rất khó khăn, những người mẹ thường có tâm lý muốn che dấu, khó phát hiện trong khi công tác quản lý tạm trú tạm vắng tại địa phương còn chưa được chặt chẽ. Theo Bộ luật Hình sự hiện hành quy định hai điều luật về tội phạm buôn bán người. Điều 150 về tội mua bán người và Điều 151 về tội mua bán người dưới 16 tuổi. Điều 151, quy định tội mua bán người dưới 16 tuổi, người dưới 16 tuổi được hiểu là những đứa trẻ từ khi lọt lòng người mẹ đến 16 tuổi. Khi thực hiện hành vi mua bán bào thai, họ sang biên giới, họ không mang người sang mà chỉ mang bào thai. Như vậy, các văn bản quy phạm pháp luật và giải thích luật, thai nhi chưa được coi là trẻ em, chưa được thừa nhận là công dân nên chế tài xử phạt gặp nhiều khó khăn và vất vả cho cơ quan tố tụng. Việc mua bán là trái với quy định của pháp luật, người phụ nữ được đưa ra nước ngoài sinh con không lường hết được hậu quả, nguy hiểm cho bản thân, không ý thức được hệ lụy. Những hành vi này đã mang mục đích thương mại, diễn biến phức tạp nhưng việc phát hiện và ngăn chặn còn hạn chế tuy nhiên đến nay chưa được đánh giá một cách tổng thể và chưa có các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Nguyên nhân của tình trạng trên là do sự hạn chế trong công tác phối kết hợp giữa các ngành các cấp và chính quyền địa phương, công tác truyền thông nâng cao nhận thức cho đồng bào biên giới chưa thường xuyên, liên tục, chính sách pháp luật chưa đầy đủ và đồng bộ để thực thi. Từ những nguyên nhân trên, đại biểu đề xuất với Chính phủ 4 giải pháp trọng tâm:

Một là, Chính phủ cần phải đồng thời hoàn thiện thể chế pháp lý đối với những thủ đoạn mới để có cơ sở truy cứu trách nhiệm hình sự đối với những hành vi nguy hiểm này.

Hai là, chính quyền địa phương cần quản lý chặt chẽ địa bàn, nhất là việc khai báo tạm trú, tạm vắng, tăng cường công tác theo dõi dân số kế hoạch hóa gia đình, xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở vững mạnh, bám nắm địa bàn. Phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội, nhất là Hội LHPN các cấp bởi phụ nữ.

Ba là, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục trên diện rộng và chiều sâu về công tác phòng chống mua bán người với nhiều hình thức và nội dung phong phú, đa dạng, trong đó trọng tâm là Luật Phòng chống buôn bán người, Bộ luật Hình sự và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.

Bốn là, Chính phủ cần có chính sách tạo điều kiện giúp đỡ cho phụ nữ, những người yếu thế trong xã hội nhanh chóng khắc phục những khó khăn về kinh tế, xóa mặc cảm, rào cản về bản thân. Có chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế phù hợp với mỗi vùng, miền để nâng cao nhận thức của người dân, đồng thời giúp người dân nâng cao đời sống vật chất và tinh thần như chính sách thực hiện Đề án “Tuyên truyền, giáo dục, vận động, hỗ trợ phụ nữ tham gia giải quyết một số vấn đề xã hội liên quan đến phụ nữ giai đoạn 2017 - 2027” và đề án “Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2017 - 2025". Đề nghị Quốc hội cần sớm thông qua “Đề án tổng thể phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng có điều kiện đặc biệt khó khăn” mà Quốc hội vừa thảo luận.