Phát biểu tại hội trường, Trưởng đoàn ĐBQH chuyên trách tỉnh Lý Thị Lan cho rằng đối với vùng miền núi, đồng bào DTTS nếu không giải được bài toán mầm non, mọi mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục đều không thể thành hiện thực. Trẻ mầm non không thể đi bộ đường dài; không ở bán trú dài ngày vì còn quá nhỏ; địa hình chia cắt, việc đến lớp khó khăn, không thể vận hành trường mầm non như khu vực thuận lợi. Đằng sau mỗi điểm trường là những cô giáo đi từng nhà vận động cha mẹ học sinh, vượt qua dốc đá treo leo. Một đứa trẻ vùng cao đến lớp là nỗ lực của cả hệ thống chính trị, nhưng trước hết là sự bền bỉ, kiên trì của người thầy, người cô. Vì vậy, điểm trường mầm non không phải là sự lựa chọn - mà là một đặc thù khách quan ở các tỉnh miền núi, biên giới, vùng đồng bào DTTS. Dù cơ sở vật chất đã được đầu tư, nhưng nếu không có giáo viên ngay tại thôn bản, chúng ta không thể mở lớp cho nhóm trẻ 2-3 tuổi và càng không thể đạt mục tiêu phổ cập mầm non 3-5 tuổi ở vùng này. Đại biểu đề nghị bổ sung vào Điều 29 Luật Giáo dục (sửa đổi): “Địa phương được tổ chức mô hình trường chính - điểm trường - nhóm trẻ phù hợp điều kiện địa hình; Nhà nước bảo đảm biên chế và điều kiện tối thiểu cho điểm trường mầm non tại vùng miền núi, biên giới vùng đồng bào DTTS.” Đây sẽ là cơ sở pháp lý bảo đảm các tỉnh miền núi, biên giới, vùng đồng bào DTTS duy trì điểm trường một cách hợp lý, có phân bổ về biên chế, không còn tình trạng “muốn mở lớp nhưng không có cô, muốn duy trì điểm trường mầm non nhưng không có vị trí việc làm”. Đảm bảo đúng quan điểm xuyên suốt “ở đâu có học sinh thì phải có thầy giáo”.
Trưởng đoàn ĐBQH chuyên trách tỉnh Lý Thị Lan phát biểu
Đại biểu cũng cho rằng, không phải cơ sở vật chất hay thiết bị - chính nhà giáo là yếu tố quyết định chất lượng giáo dục. Nhưng Miền núi, biên giới, vùng đồng bào DTTS luôn đối mặt với việc thiếu giáo viên trầm trọng. Giáo viên bản địa là “linh hồn” của lớp học mầm non vì họ nói được tiếng dân tộc, hiểu phong tục, được phụ huynh tin tưởng và gắn bó lâu dài với trường, với bản, với học trò. Nếu không giải quyết được bài toán đào tạo và tuyển giáo viên bản địa thì nút thắt giáo dục mầm non sẽ không bao giờ được giải quyết tận gốc.
Về dự bị sư phạm, Luật Giáo dục và Luật Giáo dục đại học đã nâng chuẩn trình độ giáo viên lên là đúng và cần thiết, nhưng với vùng Miền núi, biên giới điều này tạo ra khoảng trống lớn, học sinh DTTS còn hạn chế về tiếng việt, kỹ năng học thuật dù đã được đào tạo rất tốt trong hệ thống trường bán trú, liên cấp nội trú 12 năm. Nhiều học sinh có phẩm chất sư phạm nhưng không đạt chuẩn đầu vào các trường đại học sư phạm cơ hội trở thành giáo viên ở chính quê hương mình sẽ khép lại. Đồng chí Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh kiến nghị bổ sung vào Điều 14 Luật Giáo dục đại học (sửa đổi): “Cơ sở giáo dục đại học được tổ chức chương trình dự bị sư phạm một năm dành cho học sinh DTTS và học sinh vùng miền núi, biên giới trước khi vào học chính khóa”
Về hoàn thiện cơ chế đặt hàng đào tạo, chính sách đặt hàng đào tạo sư phạm đã có nhiều tiến bộ được thể hiện tại Nghị định 116/2020/NĐ-CP và Nghị định 60/2025/NĐ-CP của Chính phủ, nhưng với vùng cao, miền núi, vùng đồng bào DTTS chính sách này khó thực hiện vì các tỉnh chưa cân đối được ngân sách đặt hàng; chỉ tiêu đào tạo không theo nhu cầu thực tế. Đại biểu đề nghị: Mở rộng đối tượng tuyển sư phạm cho học sinh DTTS và vùng miền núi, biên giới; chỉ tiêu đào tạo giáo viên phải căn cứ nhu cầu từng tỉnh, Bộ Giáo dục và đào tạo có trách nhiệm phân bổ chỉ tiêu theo nhu cầu địa phương; kinh phí đào tạo đặt hàng giáo viên miền núi, biên giới, DTTS phải do ngân sách Trung ương bảo đảm và lồng ghép các chương trình mục tiêu quốc gia. bổ sung quy định về trách nhiệm của nhà nước trong bảo đảm chỉ tiêu biên chế mầm non - tiểu học tại vùng đồng bào DTTS trong Luật giáo dục sửa đổi; bổ sung nguyên tắc nguồn lực tại dự thảo Nghị quyết đặc thù: Ngân sách trung ương đảm bảo phần kinh phí tăng thêm do thực hiện phụ cấp ưu đãi nghề đối với nhà giáo vùng đặc biệt khó khăn đối với các địa phương không tự cân đối được ngân sách. Nếu Trung ương không hỗ trợ nguồn lực thì chính sách đào tạo, đặt hàng sẽ không thể vận hành đúng tinh thần “Ưu tiên người thầy miền núi, dân tộc thiểu số”.
Đồng chí Trưởng đoàn ĐBQH chuyên trách tỉnh nhấn mạnh: Chính sách về giáo dục là lời cam kết mạnh mẽ “Không một trẻ em nào bị bỏ lại phía sau trên hành trình đến trường và học tập suốt đời”./.
