Do nhận thức sâu sắc về ý nghĩa, tầm quan trọng của việc hòa giải thành trong giải quyết các tranh chấp ở các khu dân cư, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Tuyên Quang đã luôn chú trọng đến công tác hòa giải ở cơ sở và xác định đây là một trong các nhiệm vụ trọng tâm của hệ thống Mặt trận nhằm đề cao năng lực sáng tạo của cán bộ, công chức và Trưởng ban công tác Mặt trận ở khu dân cư, với vai trò Trưởng ban công tác hòa giải ở khu dân cư, khuyến khích các cá nhân đề ra những sáng kiến, cách làm hay và phương pháp hòa giải hiệu quả, để từ đó nâng cao số lượng, chất lượng hòa giải thành. Hằng năm, Ban Thường trực UBMTTQ Việt Nam tỉnh Tuyên Quang đều tổ chức tập huấn, xây dựng kế hoạch chỉ đạo, hướng dẫn tổ chức thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở, như: Xây dựng Kế hoạch về tuyên truyền, phổ biến pháp luật; hòa giải ở cơ cở; phối hợp đánh giá, công nhận xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật; xây dựng và thực hiện quy ước của Mặt trận Tổ quốc các cấp. Chính vì vậy năm 2018, kết quả tỷ lệ hòa giải thành ở cơ sở đạt 86,2%.

Các đại biểu dự Hội nghị tập huấn do Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Tuyên Quang tổ chức.

Từ thực tiễn hoạt động công tác hòa giải ở cơ sở, có thể rút ra một số kinh nghiệm sau:

1. Người chủ trì công tác hòa giải (cơ bản là Trưởng Ban công tác Mặt trận): Trước hết người chủ trì phải am hiểu pháp luật, nhận thức được ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác hòa giải, xác định hòa giải là một biện pháp quan trọng không thể thiếu trong quá trình giải quyết các tranh chấp, trên cơ sở đó căn cứ vào tính chất vụ việc để lựa chọn phương thức hòa giải phù hợp.

2. Về định hướng nội dung cần hòa giải: Tổ hòa giải khi xem xét đánh giá nội dung tranh chấp, trước tiên phải xác định được nội dung các vấn đề cần hòa giải. Để giải quyết nội dung này, Tổ hòa giải cần tìm ra nguyên nhân xảy ra tranh chấp để yêu cầu các bên đương sự cung cấp chứng cứ chứng minh. Muốn vậy, Tổ hòa giải phải nắm bắt các vấn đề cơ bản và cần thiết của vụ việc, phải có sự chuẩn bị chu đáo nội dung trước cuộc hòa giải trên cơ sở các quy định của pháp luật và các chính sách liên quan, đồng thời chú ý giải quyết các vướng mắc, tâm tư, tình cảm của các bên đương sự, với thái độ khách quan, không thiên vị, nhằm hướng các bên đương sự bàn bạc, thương lượng với nhau các vấn đề cần tháo gỡ.

Tổ hòa giải ở cơ sở, Tổ 16 (nay là Tổ 9) phường Minh Xuân, thành phố Tuyên Quang họp thống nhất nội dung trước khi tiến hành hòa giải

3. Phối hợp chặt chẽ giữa các thành viên trong tổ hòa giải: Đây là việc hết sức quan trọng, là tiền đề quyết định sự thành công của cuộc hòa giải. Trong trường hợp cần thiết, Tổ hòa giải phải phối hợp với Trưởng thôn (Tổ Trưởng dân phố) và các chi hội, chi đoàn khi giải quyết để tranh thủ sự đồng tình của nhân dân, từ đó Tổ hòa giải nắm bắt một các chi tiết, cụ thể các tình tiết liên quan đến vụ việc, trên cơ sở đó đưa ra hướng giải quyết tích cực và hiệu quả.

4. Về thời gian hòa giải: Cần chủ động đặt ra thời gian đối với các bên đương sự để đảm bảo tiến độ giải quyết, song phải căn cứ vào tính chất, nội dung của vụ việc cụ thể, từ đó định ra khoảng thời gian phù hợp cho cuộc hòa giải, với phương châm: “Kiên trì, không nóng vội, nhưng cũng không thể kéo dài”. Việc bàn bạc thương lượng dù có đạt được thỏa thuận hay không đều phải lập thành biên bản phản ánh trung thực những diễn biến trong quá trình hòa giải. Những điểm bất đồng Tổ hòa giải tiếp tục nghiên cứu tìm biện pháp hòa giải lần sau. Tại buổi hòa giải, Tổ hòa giải một lần nữa cần giành thời gian, tạo cơ hội để các bên tự thỏa thuận với nhau về việc giải quyết nội dung vụ việc. Đây là nghệ thuật, kỹ năng của các thành viên trong tổ hòa giải, cách đặt vấn đề để các đương sự hiểu biết lẫn nhau, hiểu biết về quy định của pháp luật nhằm đi đến hòa giải được với nhau tại cuộc hòa giải.

5. Về địa điểm tổ chức hòa giải: Ngoài công tác chuẩn bị nội dung các bước hòa giải, công tác chọn địa điểm để tổ chức hòa giải đối với một số vụ việc cũng có ý nghĩa quyết định đối với kết quả hòa giải, như tổ chức hòa giải tại nơi xảy ra tranh chấp hoặc nơi ở của đương sự để phối hợp với các chi đoàn, chi hội hoặc những người có uy tín trong cộng đồng cùng tham gia hòa giải. Như vậy vừa tạo điều kiện thuận lợi cho các bên đương sự đồng thời tạo tâm lý thoải mái để họ ít mặc cảm hơn so với tổ chức tại địa điểm quy định như nhà văn hóa thôn, tổ dân phố.

6. Các bước tiến hành hòa giải: Trước khi tổ chức hòa giải, tổ hòa giải cần nắm tình hình, thu thập tài liệu (nếu có), qua đó tìm hiểu thái độ, tâm lý, thân nhân của các đương sự; tiếp xúc tác động tích cực, phân tích, giải thích đối với từng đương sự về tình tiết vụ việc, tài liệu, chứng cứ, các quy định của pháp luật, lẽ công bằng để các đương sự nhận thức được tính hợp pháp trong từng yêu cầu của họ, trên cơ sở đó thuyết phục các đương sự hòa giải. Đối với những vụ việc có tính chất phức tạp, thì chủ động tham khảo ý kiến của chính quyền, MTTQ cấp xã có chuyên môn về lĩnh vực tranh chấp; tiếp xúc, đề nghị những người có ảnh hưởng, có uy tín hoặc có khả năng vận động, thuyết phục đương sự hỗ trợ cho công tác hòa giải.

Quá trình hòa giải, Tổ hòa giải cần đặt ra kế hoạch cụ thể cho từng bước, hướng cho các đương sự những vấn đề cơ bản cần thỏa thuận và dứt điểm từng nội dung; cần có thái độ trân trọng ghi nhận những vấn đề mà đôi bên đương sự nêu ra tại cuộc hòa giải; giải thích thêm về pháp luật đối với những điểm chưa đạt được, động viên, gợi mở các bên đương sự tiếp tục bàn bạc, thương lượng để các đương sự đi đến sự tự nguyện thỏa thuận về những vấn đề cơ bản của sự tranh chấp và cả các điểm cụ thể mà các bên bất đồng quan điểm, tránh vội vàng, nôn nóng, làm tổn hại đến danh dự, tự ái cá nhân của các bên; dùng tình cảm, uy tín, lẽ phải để thuyết phục các bên, tạo ra thái độ thân mật, cởi mở và chân thành, từ đó đương sự tự thỏa thuận được với nhau về việc giải quyết toàn bộ vụ việc hoặc tự nguyện rút đơn kiện./.