Trong 6 tháng đầu năm 2019, cơ bản các chỉ tiêu thuộc lĩnh vực văn hóa - xã hội đạt tiến độ kế hoạch và tăng so với cùng kỳ năm trước. Qua giám sát của Ban Văn hóa- xã hội HĐND tỉnh cho thấy: Việc huy động trẻ trong độ tuổi đi nhà trẻ được các cấp, các ngành tập trung chỉ đạo, triển khai thực hiện; so với năm 2018 toàn tỉnh phát triển thêm 22 nhóm trẻ, tỷ lệ huy động trẻ đi nhà trẻ tăng 3,4% với 100% xã, phường, thị trấn huy động được trẻ đi nhà trẻ. 4/7 huyện, thành phố tỷ lệ huy động trẻ đi nhà trẻ vượt kế hoạch được Ủy ban nhân dân tỉnh giao (Lâm Bình 20%/17%; Chiêm Hóa 22,7%/20,9%; Na Hang 24,3%/22,6%; Yên Sơn 30,9%/30,6%). Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông quốc gia năm 2019 trên địa bàn tỉnh được tổ chức an toàn, nghiêm túc. Việc quản lý, sử dụng công trình vệ sinh trường học đảm bảo hợp vệ sinh, việc bố trí nguồn lực đầu tư xây dựng, sửa chữa nhà vệ sinh tại các trường học được quan tâm chỉ đạo. Chất lượng khám, chữa bệnh cho nhân dân có tiến bộ, trên địa bàn tỉnh không có dịch bệnh lớn xảy ra. Hoạt động văn hóa, thể thao và thông tin tuyên truyền diễn ra phong phú, rộng khắp, từng bước đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa tinh thần của nhân dân trong tỉnh. Việc thực hiện chế độ, chính sách về bảo hiểm xã hội bước đầu đạt kết quả tích cực. Công tác giảm nghèo, lao động, việc làm, thực hiện chế độ chính sách đối với người có công, người nghèo và các đối tượng bảo trợ xã hội được chú trọng, an sinh xã hội được bảo đảm. Các chính sách tôn giáo được thực hiện theo quy định của pháp luật.
Bên cạnh kết quả đạt được, lĩnh vực văn hóa - xã hội còn có những hạn chế, đó là: Tỷ lệ huy động trẻ đi nhà trẻ vẫn ở mức thấp, không đạt kế hoạch đề ra (23,1%/25,1%). 3/7 huyện, thành phố tỷ lệ huy động trẻ đi nhà trẻ chưa đạt kế hoạch được UBND tỉnh giao gồm: Sơn Dương 14,1%/22,5%; thành phố Tuyên Quang 47,8/52%; Hàm Yên 13%/13,3%. Tỷ lệ trẻ ngoài công lập chỉ chiếm 4,8% tổng số trẻ huy động (441/9.198 trẻ), trong đó 2 huyện Na Hang và Yên Sơn chưa có cơ sở giáo dục mầm non ngoài công lập. Còn 15,7% trẻ nhà trẻ chưa được tổ chức ăn trưa tại trường. Toàn tỉnh còn 1.362 chỉ tiêu người làm việc trong các cơ sở giáo dục chưa được tuyển dụng dẫn đến nhiều trường học phải hợp đồng giáo viên giảng dạy theo năm học, chưa đúng theo quy định tại Nghị định số 161/2018/NĐ-CP của Chính phủ.
Tỷ lệ trẻ em dưới 1 tuổi được tiêm chủng đầy đủ các loại vắc xin thuộc chương trình tiêm chủng mở rộng đạt thấp (bằng 28,8% kế hoạch, giảm so với cùng kỳ 32,6%) do thiếu vắc xin. Toàn tỉnh còn 482 chỉ tiêu người làm việc trong các đơn vị sự nghiệp y tế công lập chưa được tuyển dụng; nhân lực trực tiếp làm công tác khám, chữa bệnh tại một số Trung tâm y tế huyện thiếu về số lượng và trình độ chuyên môn để thực hiện các dịch vụ kỹ thuật cần thiết. Cơ sở vật chất một số bệnh viện và nhiều trạm y tế xã, phường, thị trấn xuống cấp ảnh hưởng đến công tác khám, chữa bệnh cho nhân dân. Hệ thống xử lý rác thải y tế của hầu hết các bệnh viện, Trung tâm y tế tuyến huyện chưa có hoặc có nhưng không đảm bảo theo quy định của Bộ Y tế, ảnh hưởng xấu tới môi trường của bệnh viện và khu vực dân cư xung quanh.
Hoạt động của các trạm truyền thanh cơ sở còn nhiều hạn chế, toàn tỉnh có 55/135 xã, phường, thị trấn có trạm truyền thanh không dây hỏng, không hoạt động. Việc quản lý, sử dụng, phát huy vai trò nhà văn hóa thôn, bản tại một số địa phương còn hạn chế.
Toàn tỉnh có 1.171 hộ gia đình chính sách người có công với cách mạng có nhu cầu được hỗ trợ một phần kinh phí để làm mới và sửa chữa nhà ở, trong đó đã làm mới và sửa chữa nhà ở chưa được hỗ trợ kinh phí 653 hộ (làm mới nhà ở 206 hộ; sửa chữa nhà ở 447 hộ). Đời sống của một số gia đình chính sách người có công với cách mạng còn gặp nhiều khó khăn, toàn tỉnh còn 52 hộ gia đình chính sách người có công với cách mạng thuộc hộ nghèo. Việc giao chỉ tiêu kế hoạch và thực hiện các giải pháp giảm nghèo chưa đồng bộ, hiệu quả. Công tác kiểm tra, hướng dẫn các xã trong thực hiện chương trình giảm nghèo; việc triển khai thực hiện chương trình giảm nghèo tại một số xã còn hạn chế.
Trên cơ sở kết quả giám sát, để hoàn thành các chỉ tiêu, nhiệm vụ phát triển văn hóa - xã hội năm 2019, Ban Văn hóa- Xã hội đã đề nghị UBND tỉnh tập trung chỉ đạo thực hiện một số giải pháp cụ thể trong lĩnh vực văn hóa - xã hội, đó là:
Tích cực triển khai thực hiện hiệu quả Đề án huy động trẻ đi nhà trẻ đến năm 2020 trên địa bàn tỉnh, chú trọng phát triển giáo dục mầm non ngoài công lập, bảo đảm đạt kế hoạch huy động trẻ đi nhà trẻ; có giải pháp cụ thể để tăng tỷ lệ trẻ nhà trẻ được tổ chức ăn trưa tại trường. Khẩn trương tuyển dụng viên chức ngành giáo dục theo số lượng người làm việc đã giao và khắc phục tình trạng thừa, thiếu giáo viên cục bộ tại các trường học.
Khẩn trương tuyển dụng viên chức ngành y tế và xét tuyển đặc cách người hợp đồng làm việc tại trạm y tế xã, phường, thị trấn vào viên chức theo quy định tại Nghị định số: 117/2014/NĐ-CP ngày 08/12/2014 của Chính phủ quy định về y tế xã, phường, thị trấn. Rà soát thực trạng trang thiết bị của các cơ sở khám chữa bệnh công lập, bố trí kinh phí để trang bị cho Trung tâm y tế các huyện một số trang thiết bị thiết yếu còn thiếu, phục vụ kịp thời công tác chăm sóc sức khỏe cho nhân dân. Thực hiện đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng các chương trình, dự án đầu tư về cơ sở vật chất y tế trên địa bàn tỉnh.
Tập trung khắc phục hạn chế hiện nay trong công tác vệ sinh môi trường tại hộ gia đình, khu dân cư, nhất là ở vùng nông thôn. Có giải pháp cụ thể để nâng tỷ lệ hộ gia đình có và sử dụng nhà tiêu, chuồng gia súc hợp vệ sinh; chấm dứt tình trạng nuôi, nhốt gia súc, gia cầm dưới gầm nhà sàn; tạo môi trường xanh, sạch, thân thiện.
Bố trí ngân sách và huy động các nguồn xã hội hóa để nâng cấp các trạm truyền thanh cơ sở; có giải pháp cụ thể để nâng cao chất lượng hoạt động, phát huy vai trò các trạm truyền thanh cơ sở. Làm tốt công tác tập huấn, bồi dưỡng nâng cao kiến thức về quản lý, tổ chức hoạt động các thiết chế văn hóa, thể thao tại xã, phường, thị trấn, thôn, bản, tổ dân phố.
Tăng cường kiểm tra, hướng dẫn việc thực hiện chương trình giảm nghèo tại cơ sở, đảm bảo chất lượng giảm nghèo bền vững. Tập trung hỗ trợ, giúp đỡ các hộ nghèo thuộc diện chính sách người có công với cách mạng thoát nghèo, phấn đấu thực hiện mục tiêu tỉnh không còn hộ nghèo thuộc diện chính sách người có công với cách mạng. Bố trí kinh phí từ nguồn quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” các cấp, các nguồn kinh phí hợp pháp khác và huy động sự giúp đỡ của cộng đồng để từng bước giúp đỡ hộ gia đình chính sách người có công làm mới và sửa chữa nhà ở, góp phần thực hiện tốt chính sách người có công trên toàn địa bàn tỉnh.
